PEYAMİ SAFA (SERVER BEDİ)
PERYAMİ SAFA,TÜRK YAZAR VE GAZETECİ
Peyami Safa (2 Nisan 1899 - 15 Haziran 1961), Türk yazar ve gazeteci. Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Matmazel Noraliya'nın Koltuğu ve Yalnızız gibi psikolojik türdeki eserleriyle Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında ön plana çıktı. Yaşamı ve fikrî hayatındaki değişimlerini eserlerine de yansıttı. Server Bedi takma adıyla birçok roman kaleme aldı. Cingöz Recai tiplemesini Fransız yazar Maurice Leblanc'ın Arsen Lüpen karakterinden esinlenerek yarattı. Aynı zamanda çeşitli kurumlarda gazetecilik mesleğini sürdürdü ve ağabeyi İlhami Safa ile birlikte Kültür Haftası gibi çeşitli dergiler çıkardı.
Peyami Safa'nın ismini şair Tevfik Fikret koydu. Küçük yaşlarda babasını kaybedince annesi ve ağabeyi ile zor şartlar altında yaşadı. Sağ kolunda kemik veremi hastalığı baş gösterdi. O yıllardaki psikolojisini otobiyografik romanı Dokuzuncu Hariciye Koğuşu'nda işledi. İlk edebi ürünlerini Vefa İdadisi'ndeki öğrenimi sırasında verdi. Kısa bir süre öğretmenlik yaptı. "Asrın Hikâyeleri" başlığı altında yayımladığı hikâyeleri ilgi gördü ve teşvik edici tepkiler aldı. Dönemin önemli edebiyatçılarıyla kalem kavgalarına girdi. Fransızca bilmesiyle Batı kültür ve yeniliklerini yakından takip etti. İlk dönemlerinde Maupassant ve Rousseau gibi isimlerden tercümeler yaptı. Sonraki eserlerinde mekân olarak hep İstanbul'u seçti. Doğu ile Batı'nın sentez ve tahlilinden hiçbir zaman vazgeçmedi. Cumhuriyet ve Milliyet gibi gazetelerde eleştirel üslupla yazılar yayımladı. Nâzım Hikmet ve Necip Fazıl Kısakürek ile olan iyi ilişkileri zamanla kalem kavgalarına dönüştü. İlk başta Cumhuriyet Halk Partisi'ne, sonrasında Demokrat Parti'ye yakınlaştı.
Küçük yaşta başladığı yazın hayatını ölümüne kadar sürdürdü. Ağırlıklı olarak milliyetçi ve muhafazakâr bir tutum içinde oldu. Fatih-Harbiye ve Dokuzuncu Hariciye Koğuşu adlı eserleri Türkiye'de Millî Eğitim Bakanlığı tarafından ortaöğretim öğrencilerine tavsiye edilen 100 temel eser listesinde yer aldı. Eserleri çeşitli dönemlerde sinemaya ve dizilere uyarlandı.
| Roman | Fikri eserleri | Kimdir, Nedir? Serisi |
|---|---|---|
| Sözde Kızlar (1922) | Zavallı Celal Nuri Bey (1914) | Mussolini Kimdir? |
| Şimşek (1923) | Büyük Avrupa Anketi (1938) | Faşizm Nedir? |
| Mahşer (1924) | Türk İnkılâbına Bakışlar (1938) | Karl Marks Kimdir? |
| Bir Akşamdı (1924) | Felsefî Buhran (1939) | Marksizm Nedir? |
| Süngülerin Gölgesinde (1924) | Millet ve İnsan (1943) | Rousseau Kimdir? |
| Bir Genç Kız Kalbinin Cürmü (1925) | Mahutlar (1959) | Liberalizm Nedir? |
| Cânân (1925) | Nasyonalizm (1961) | Atatürk Kimdir? |
| Dokuzuncu Hariciye Koğuşu (1930) | Sosyalizm (1961) | Kemalizm Nedir? |
| Fatih-Harbiye (1931) | Mistisizm (1961) | Ziya Gökalp Kimdir? |
| Bir Tereddüdün Romanı (1933) | Doğu-Batı Sentezi (1962) | Türkçülük Nedir? |
| Matmazel Noraliya'nın Koltuğu (1949) | Nasyonalizm - Sosyalizm - Mistisizm (1968) | Machiavelli Kimdir? |
| Yalnızız (1951) | Osmanlıca-Türkçe-Uydurmaca (1970) | Makyavelizm Nedir? |
| Biz İnsanlar (1959) | Sanat - Edebiyat - Tenkid (1971) | Oliver Salazar Kimdir? |
| Hikâye | Sosyalizm - Marksizim - Komünizim (1971) | Korporatizm Nedir? |
| Piyano Muallimesi (1910) | Din - İnkılâp - İrtica (1971) | Roosvelt Kimdir |
| Bir Mekteplinin Hatırası, Karanlıklar Kralı (1914) |
Kadın - Aşk - Aile (1973) | Nev Deal Nedir? |
| Gençliğimiz (1922) | Yazarlar - Sanatçılar - Meşhurlar (1976) | Piyes |
| Siyah Beyaz Hikâyeler (1923) | 20. Asır, Avrupa ve Biz (1976) | Gün Doğuyor (1937) |
| Ateş Böcekleri (1925) | ||
| İstanbul Hikâyeleri (tarihsiz) |
